Feiten checken lijkt het nieuwste wapen in de verkiezingsstrijd. Dat is niet zo. De doorrekening van de verkiezingsprogramma's door het Centraal Planbureau (CPB) voorkomt al heel lang een te hoog bullshit-gehalte tijdens de campagnes. Hoewel iedereen weet dat in Nederland coalitieland politieke partijen nooit hun eigen programma geheel kunnen uitvoeren en dat de lange termijn-voorspellingen van het CPB niet meer dan geïnformeerd giswerk zijn, geeft de doorrekening wel inzicht in de beleidsmaatregelen die de partijen voorstaan en de gevolgen daarvan die ze bereid zijn te accepteren. Ik raad dan ook iedereen aan Keuzes in Kaart 2013-2017 goed te lezen, vooral de bijlages per politieke partij. Weet waarop en waarom je stemt.

Het nieuwe 'feiten checken' is dan ook vooral een campagnewapen, en dat is prima. Als een politicus liegt, zoals Rutte over de eigen bijdragen en het eigen risico in de zorg, dan is het prima om hem daarmee om de oren te slaan. Het is heel nuttig om zijn uitspraken naast het VVD-verkiezingsprogramma te leggen (en vooral naast de VVD-bijlage van de CPB-doorrekening) en te constateren dat hij de boel staat te bedonderen.

De Verenigde Staten zitten ook middenin een verkiezingsstrijd, en daar wordt al langer het checken van feiten ingezet als campagnewapen. Toch gaat het daar een tikje anders dan bij ons.
Noch de Republikeinen, noch de Democraten hebben op dit moment een uitgewerkt en doorgerekend verkiezingsprogramma. Er worden alleen beleidsintenties uitgesproken, en hoe goed die voor de eigen achterban zullen uitpakken. Natuurlijk worden ook de beleidsintenties van de tegenpartij zwart gemaakt, maar dat is 'negative campaigning' en dat laat ik hier even buiten beschouwing.
Een mooi voorbeeld was de toespraak van vice-presidentskandidaat Paul Ryan tijdens de Republican National Convention afgelopen week. Omdat presidentskandidaat Romney geen coherent economisch verhaal kan houden, moest Ryan dat doen. Ryan heeft geheel ten onrechte een reputatie als serieus economisch denker opgebouwd en dat werd goed zichtbaar toen onafhankelijke fact checkers zijn voorstellen onder het vergrootglas legden. Niet alleen verkocht Ryan economische lariekoek, ook stonden zijn beleidsvoorstellen haaks op zijn eerdere stemgedrag in het Congres (de Tweede Kamer van de Verenigde Staten) en klopten zijn sommetjes niet. Voor wie daar meer over wil weten is het blog van Paul Krugman in de New York Times een goed vertrekpunt.
Dat Ryan vervolgens ook aantoonbaar loog over zijn tijd in een marathon (2 uur 50 minuten, maar in werkelijkheid meer dan vier uur) was de slagroom op de koffie.
In het verkiezingsgeweld in de Verenigde Staten moet overigens wel onderscheid gemaakt tussen de serieuze fact checkers (zoals de eerder genoemde Krugman, maar ook The New Republic is een goede bron) en de campagne-gebonden fact checkers: in de VS is iedere mening en leugen een 'feit', net zoals Fox News 'fair and balanced' is (en iedere contraire opvatting overschreeuwt).

Die doorgeslagen, feitenvrije manier van campagnevoeren zoals dat in de Verenigde Staten gebeurt, zullen we hier ten lande niet gauw zien, hoe goed Geert Wilders zijn best ook doet. Toch zou ik graag zien dat onze campagnes op een ander vlak wél Amerikaanser worden: ik wil namelijk alles weten over het persoonlijk leven van onze kandidaat-politici.
Godfather Hans van Mierlo zei het al: 'het persoonlijke wordt politiek.' En met zoveel zaken had hij ook hier gelijk. Als je weet dat geen enkele politicus zijn partijprogramma geheel zal kunnen uitvoeren, dan moet je hem of haar kunnen vertrouwen, weten dat hij of zij het maximale uit jouw stem weet te halen. Dan worden de persoonlijke kwaliteiten van de politicus van belang: wat is zijn inzet, wat zijn inschattingsvermogen, zijn onderhandelingsvaardigheden? Hoe integer is hij of zij? Is er een geheime agenda?

Zo wordt niet alleen het politieke gedrag van belang, maar ook iemands persoonlijke handel en wandel. En dus wil ik alles, maar dan ook echt alles van ze weten. Wat doet buitenlander-hater Geert Wilders met een importbruid uit het Oostblok? Waar en hoe komt vrijgezel Rutte aan zijn gerief? Hoe vaak werd Sybrand Buma in de kerk misbruikt? Welke strafbare zaken heeft Diederik Samsom in zijn Greenpeace-tijd begaan? Waar heeft Emile Roemer Engels geleerd?
Ik houd me aanbevolen voor de antwoorden.