Ik heb gemengde gevoelens bij de Actiz50, het jaarlijkse lijstje van 'teveelverdieners' in de ouderenzorg. Natuurlijk is het terecht dat Abvakabo FNV signaleert welke bestuurders zich niet aan de Wet Normering Topinkomens houden. Aan de schandpaal nagelen is ook de enige mogelijkheid om overbetaling in de zorg aan te pakken, want zoals ik de wet lees, heeft de overheid geen mogelijkheden om het teveel betaalde terug te halen. De WNT is feitelijk een papieren tijger.
Toch vind ik het publiceren van alleen een salarislijstje en 'Schande!' roepen te makkelijk. Abvakabo FNV doet het nu al een aantal jaren en klaarblijkelijk heeft dit geen afschrikkende werking gehad. Er moet meer gebeuren. Ik denk dat het loont om ook inzichtelijk te maken wie al die riante salarissen aan de zorgbestuurders toekennen: de toezichthouders, de Raden van Commissarissen. Wie zitten daarin? En op welke gronden kennen ze de salarissen toe?

Is er bijvoorbeeld een relatie met de cliënttevredenheid? Onderzoek van Cliëntenbelang Amsterdam laat zien dat de kwaliteit in de Amsterdamse thuiszorg onder de maat is; tegelijkertijd staat Eelco Damen, de baas van Cordaan en een grote aanbieder in de stad, voor de zoveelste keer in de Top 10. Dit jaar is het een dikke zevende plaats met € 307.064,-. Kennelijk speelt cliënttevredenheid in zijn beoordelingsgesprek geen rol.
Is er dan een relatie met de tevredenheid van de medewerkers? Ik kan het me niet voorstellen. De salariëring is onderin het loongebouw van de zorg (de thuishulpen en de verzorgenden) ronduit mager en ook Cordaan biedt graag flex- en nul-urencontracten met slechte arbeidsvoorwaarden aan.
Daarnaast is Cordaan organisatorisch een puinbak. Ik spreek met enige regelmaat Cordaan-medewerkers en uit hun verhalen doemt geen fijn beeld op: een enorme afstand tussen werkvloer en top (ondanks dat het in theorie een platte organisatie is), eenzijdige top-down communicatie, ondoordachte en onvolledig doorgevoerde organisatiewijzigingen (waardoor er inefficiënt wordt gewerkt) en slecht uitgevooerde ICT-projecten. Er is kortom weinig interesse in het personeel, terwijl zij toch het kapitaal van de onderneming zijn. Het is aan de inzet van een handjevol gemotiveerde medewerkers te danken dat Cordaan blijft functioneren, niet aan de bestuurskwaliteiten van Eelco Damen.

Eelco Damen.

Het probleem is natuurlijk veroorzaakt door 'Den Haag'. Er is een stelsel opgetuigd waarin sprake zou zijn van marktwerking, maar cliënten hebben geen marktmacht (en daardoor niets te kiezen) en de zorgverzekeraars en de gemeenten kopen domweg voor de laagste prijs in. De grote zorgaanbieders (zoals Cordaan) hebben de markt geografisch verdeeld en zolang ze niet te duur zijn en een voldoende grote populatie bedienen komt het werk vanzelf naar ze toe. Van (kleine) toetreders tot de markt hebben ze niet veel te vrezen - dat zijn niche-spelers.
Zo kunnen mensen als Eelco Damen een zogenaamd 'marktconform' salaris toucheren, terwijl ze niet veel meer hoeven te doen dan op de winkel te passen - en zelfs dat blijkt moeilijk. Misschien is het een idee om de functie van Damen aan de markt te toetsen: stel hem open voor een salaris dat aan de WNT voldoet en er zullen ongetwijfeld vele, meer dan capabale kandidaten reflecteren. Eelco mag van mij best mee-solliciteren.

Om de Actiz50 wat meer tanden te geven mag Abvakabo FNV bij de volgende editie ook publiceren hoe de cliënten over de diverse zorgaanbieders denken. Daarnaast moet de opinie van de medewerkers worden weergegeven (eigenlijk gek dat een vakbond dat niet doet). En tot slot zou Abvakabo, zoals een vakbond past, de werkgevers van de zorgbestuurders ter verantwoording moeten roepen: eis van de leden van de Raden van Toezicht en Raden van Commissarissen dat ze zich persoonlijk verantwoorden voor de toegekende salarissen.